Coin ve Token Arz Modelleri | OpenPad Türkçe Web3
Merkeziyetsiz Sularda Halka Arz ve Yatırım Bankacılığı
TL;DR:
ICO'da token arzının bir kısmı halka satılır; proje, çeşitli borsalarda bağış toplama, pazarlama ve token listeleme işlemlerini yürütür; projeler az incelenir; tokenlar yatırımcılara hemen sunulmaz.
IEO'da, token arzının bir kısmı, tokenların listelenmesinden önce proje incelemesini yapan CEX (Merkezi Borsa) aracılığıyla satılır; tokenlar hemen kullanılabilir; CEX, yönetim ve pazarlama yapar.
IDO'da, token arzının bir kısmı bir DEX launchpad aracılığıyla halka satılır; tokenlar otomatik olarak DEX'te listelenir; launchpad fonları toplamadan sorumludur; projeler incelenir ve launchpad standartlarını takip etmesi gerekir; tokenlar ya hemen elde edilebilir ya da belirli bir hak kazanma süresinden sonra; hem proje hem de launchpad’in kendisi yönetimi ve pazarlamayı yapar.
Bu yazımızda kripto dünyasındaki token ön arz/satış modellerinden, örneğin Initial Coin Offering (ICO - İlk Coin Arzı), Initial Exchange Offering (IEO - İlk Borsa Arzı) ve Initial Dex Offering (IDO - İlk Merkeziyetsiz Borsa Arzı) bahsedeceğiz.
ICO (Initial Coin Offering - İlk Coin Arzı)
Kripto para piyasasının yükselişi, yeni projeler başlatırken yeni bir token dağıtım yöntemi olarak ICO'yu (İlk Coin Arzı) başlattı. Organizatörler, token satışı sırasındaki tüm faaliyetlerden sorumluydu: yatırımcılardan fon toplamak, KYC (Müşterinizi Tanıyın), tokenları yayınlamak, sözleşmeler oluşturmak, borsa listeleri ve pazarlama.
Bu yeni finansman mekanizmasından ilk yararlanan 2013 yılında MasterCoin oldu. Bitcoin blok zincirinde yeni nesil alt para birimleri (kripto jargonunda “alts”) oluşturmak için topluluk desteği aldı. Plan, Bitcoin blok zincirini kullanarak MasterCoin'in üzerine yeni protokoller, yani yeni para birimleri sağlamaktı.
Daha sonra MasterCoin protokolünü yeniden markalaştırdı ve diğer protokoller arasında genişlemeden önce USDT'nin temeli olan Omni adını verdi. Bu strateji, ön satışın ilk 12 saatinde 2700 BTC'den fazla artırıldığında 2014 yılında Ethereum tarafından hızla takip edildi.
Blok zincirinin umut verici gücü ve yenilikçilerin Ethereum üzerinde yeni token projeleri başlatmasını kolaylaştıran nispeten yeni ERC-20 token standardı ile yeni fırsatlar ortaya çıktı. 2017 ve 2018'de ICO pazarlarına Ethereum tabanlı projelere ve daha sonra Ethereum'a rakip olma hırsı olan diğer yeni blok zincirlerine milyarlarca dolar akıtıldı.
IEO (Initial Exchange Offering - İlk Borsa Arzı)
2018'deki ünlü kripto çöküşünden sonra ICO'lar var olmaya devam etti, ancak IEO'lar şeklinde yeni mekanizmalar ortaya çıktı. Bir ICO'dan farklı olarak, bir IEO'daki tüm süreç, borsada tokenları listeleyerek fon toplamayı amaçlayan merkezi bir kripto borsası tarafından kontrol edilir. Bu, proje geliştiricilerinin lansman sonrasında tokenları için likidite sağlamasını sağladı ve borsalar, en sadık katılımcıları, seçici lansman öncesi tokenları tahsisler sağlayarak ödüllendirebilirdi.
IEO'daki kripto projelerinin dikkatli bir şekilde incelenmesi, yatırımcılar ve kripto topluluğu arasındaki güveni artırdı. Bu tür borsalarda listelenmek, token yaratıcıları için belirli bir ücret gerektiriyordu ve bunun oldukça pahalı bir girişim olduğu ortaya çıktı.
IDO (Initial DEX Offering - İlk Merkeziyetsiz Borsa Arzı)
Token satışlarının evrimi, birçok projenin merkezi olmayan yapısını oldukça çekici bulduğu için DEX'in (Merkeziyetsiz Borsalar) yükselişiyle devam etti. Bu yöntemle projeler, merkezi borsalardan ortaya çıkacak problemler ve komplikasyonlar olmadan fon toplayabilmeye başladılar.
Raven protokolü, Bitcoin kodunun açık kaynaklı bir çatalı olan bir IDO'yu başlatan ilk projeydi. 2019'da Raven protokolü Binance DEX'te listelendi ve RAVEN/BNB çifti ticarete açıldı.
IDO modelinde, tokenlar hemen DEX'te listelenir ve süreç kolaydır, birçok projenin ön satışını başlatmak için verimli bir yoldur. IDO launchpadler, bir DEX'te yayınlanmadan önce token satın alabilen yatırımcılar ve projeler için fon toplayan platformlardır. DEX'te bir token listesi için çok az veya hiç ücret gerekmez.
IDO’ların yönetimi genellikle launchpad’ler ile yapılır. Launchpadlerin görevi, projeleri incelemek, ve tokenların ön satışını gerçekleştirmektir. Tabi ki burada launchpad’lerin standartları takip edilmelidir. Bir sonraki yazımılarımızda launchpad’ler hakkında daha detaylı konuşacağız.
DEX, kullanıcı fonlarını elinde tutmaz, bu da onları güvenlik ihlallerine karşı daha az savunmasız hale getirir. Burada, yatırımcılar tokenlarına erişmek için güvenli cüzdanlarını kullanırlar, örneğin Metamask.
Aynı zamanda bazı dezavantajları da vardır. Token ticareti hemen yapılabildiği için, bazı insanlar çok sayıda token satın alabilir ve fiyat artışına neden olabilir ve bundan sonra bu tokenları satabilir ve büyük karlar elde edebilir, bu da fiyat düşüşüne veya 'pump ve dump' şemasına yol açar.
IDO'nun bir diğer olumsuz yanı, hızlı token takas süreci nedeniyle yalnızca birkaç yatırımcının listelenen fiyattan tokenleri alabilmesidir.
Token Ön Satış Modellerinin Kıyaslaması
ICO'da token arzının bir kısmı halka satılır; proje, çeşitli borsalarda bağış toplama, pazarlama ve token listeleme işlemlerini yürütür; projeler az incelenir; tokenlar yatırımcılara hemen sunulmaz.
IEO'da, token arzının bir kısmı, tokenların listelenmesinden önce proje incelemesini yapan CEX (Merkezi Borsa) aracılığıyla satılır; tokenlar hemen kullanılabilir; CEX, yönetim ve pazarlama yapar.
IDO'da, token arzının bir kısmı bir DEX launchpad aracılığıyla halka satılır; tokenlar otomatik olarak DEX'te listelenir; launchpad fonları toplamadan sorumludur; projeler incelenir ve launchpad standartlarını takip etmesi gerekir; tokenlar ya hemen elde edilebilir ya da belirli bir hak kazanma süresinden sonra; hem proje hem de launchpad’in kendisi yönetimi ve pazarlamayı yapar.
Token Ön Satış Modellerinin Geleceği
Kripto bazlı projelerin sayısı arttıkca token ön arz/satış’a olan ihtiyaç da artmaktadır. Aynı zamanda, ilk arz modellerinin evrilmeye devam edip daha verimli ve hızlı olabilmesi için çalışmalar devam etmektedir. Token ön satış’ı gerçekleştiren launchpad’ler aslında bir merkeziyetsiz yatırım bankası görevi gördükleri için, alışılagelmiş ekonomideki bazı standardları benimsemeye başlamaları da tahmin edilmektedir.
OpenPad Hakkında
🕸 Website: openpad.app
📖 Dökümantasyon: docs.openpad.app
🧢 Twitter: twitter.com/OpenPadCitizens
📒 Web3 Bülten: openpad.substack.com
🔊 Duyuru Kanalı: t.me/openpad
🗣 Topluluk Kanalı: t.me/OpenPadTG
🇹🇷 TR: t.me/OpenPadTR
🔗 Linkler: linktr.ee/openpad